15 Mars 2002 – Çfarë shkruante “Gazeta Shqiptare” dy dekada më parë
Ekskluzive, “Pashallarët e kuq”. Ja poezia e ndaluar
Pas 27 vjetësh gjetëm vargjet e Kadaresë
“Në mesditë Byroja politike u mblodh.
Vallë ç‘ka ndodhur në kufijtë veriorë…”
Poezia “Pashallarët e kuq” e çuar për botim në Gazetën “Drita”, 27 vjet më parë, ku u censurua dhe nuk mundi të shihte dritën e botimit. Pasi u censurua u zhduk çdo kopje e mundshme e saj. Kadare kishte deklaruar se nuk kishte mbajtur asnjë kopje për rrethanat e kuptueshme të asaj kohe.
Në mesditë Byroja Politike u mblodh
1. Në mesditë Byroja politike u mblodh.
Vallë ç‘ka ndodhur në kufijtë veriorë.
Në kufijtë e jugut vallë ç‘ndodh.
Qielli është me re dhe dimri sjell dëborë.
Mos lëvizën klasat e përmbysura,
Mos ka katastrofë në prodhim.
Vallë ambasadorët mos kanë nisur
Radiograme plot shqetësim.
Jo. Kufijtë e shtetit janë të qetë.
Nga ambasadat lajme me alarm nuk ka.
Dhe nën diktaturë të proletariatit.
Dimërojnë kokëulur ish kastat e mëdha.
Dhe prodhimi është normal dhe ditët
Rrjedhin të zakonshëm në dhjetor…
Po ahere pse kështu papritur
Në mesditë Byroja Politike u mblodh?
2. Shtetet s’prishen kurrë nga çatitë.
Shumë shumë mund të pikojnë diku.
Nga themelet ata prishen
Këtij ligji
Shtetit socialit i bindet gjithashtu.
Mund që lart çdo gjë të duket bukur,
Gara socialiste, merrja këngës, haj.
Dhe pankartat dhe heronjtë e punës
Në gazetë lokale në Një Maj.
Telegrame urimi, diell i ndritur
Në mitingje e vjersha letrarësh të rinj
Kurse poshtë
Pikërisht në themelitë
Rritet ngadalë tumor i zi.
Për armiqtë kemi topat, himnet, vallet.
Ambasadat që rrëfejnë diçka për ta.
Për burokratizmin ç‘kemi valle?
Topat s’pijnë ujë
Dhe konsuj atje s’ka.
3. Midis shkresash, telefonash, letërthithësesh
Ata skenat mbushin gjithnjë
Mjaft me këtë qeshje dashamirëse
Burokratët janë tjetër gjë.
Jo me bojë pelikan përjargur,
Si tuafë të këndshëm ho, ho, ho,
Por të kobshëm
Me duar të përgjakura
Gjer në bryle unë ata i shoh.
I shoh atje thellë tek rrënojnë.
Në themelet e revolucionit pikërisht
Ç’bëjnë ashtu
Pse trupat e dëshmorëve
Kthejnë djathtas, majtas dhe përmbys?
Pa shiko,
Trupat sikur i lajnë.
Nga themelet gjakun duan të fshijnë shpejt.
Dhe pas gjakut amanetet q’ata lanë
Idealet dhe parimet krejt.
Dhe vulën e gjakut si ta zhdukin,
Oh, e dijnë se është lehtë pastaj
Të ndryshojnë revolucionin, diktaturën
E punëtorëve
Thelbin e saj.
Ja kështu, atje në gjunjë të ulur
Lajnë e shplajnë gjakun pa pushim
Po ç‘patën papritur
Pse u ndalën
Tek një yrt i shkretë, tek një djerrinë.
Këtu janë varrosur të përmbysurit:
Pashallarë, bejlerë, familjet e mëdha
Ata sulen, trupat kthejnë përmbys e nisin
Që t’i zhveshin me një vrull hata.
Rrobe sundimtarësh të përgjakta
Me nishane e grada veshin shpejt.
Dhe me to mbi supe nëpër natë
Ikin drejt mëngjezit si rrebesh.
4. Dhe mëngjezi erdh,
Të zbetë, të ngrirë,
Nën mantelet me nishane e me kurorë
Ata shkojnë në zyra, ministrira,
Madje ngjiten gjer në Komitet Qëndror.
Pashallarë të kuq. Bejlerë me tesera partije
Baron-sekretarë. Bosë të naftës. Varg.
Në kortezh të zymtë, nën himne liturgjie
Çojnë tabutin e revolucionit për në varr…
5. Kurse pamja e jashtme ishte ndryshe
Buzëqeshje, tundje grushti në miting
Thjeshtësi tek xha Kamberi, tek X gjyshe,
Dhe fjalët “Enver” “parti”, “autokritikë”.
Kështu ishte ditën,
Kurse natën
Zbrisnin në themel ata sërish.
Por revolucioni s’kish kala e Rozafatit
Që duronte ditën ngre e ngre e natën prish.
6. Enver Hoxha, syri i tij i mprehtë
Ishte i pari që dyshoi për ta.
Dhe ahere në themele të shtetit
Zbriti si në baladat e mëdha.
Një pishtar të kuq mbante në dorë.
Dheu dridhej
Flaka mbi ta ra.
Dhe i pa tek prishnin gjakun e dëshmorëve
Tek ndanin mantelet seç i pa.
“Ja ku qënkeni!”
Ata u ngrinë.
– Oh, shoku Enver, hm, rroftë, oj!-
Por ai i mvrejtur
Me dhëmbjen në çdo thinjë
Si një mal në dimër bubulloi.
Krisht ai nuk ish që t’i dëbonte
Nga pushteti me kamçik dhe stap.
Ai klasën ngriti të punëtorëve.
Për ta bërë burokratizmin zap.
7. Si dikur patrullat partizane
Shtegëtojnë ekipet e kontrollit punëtor.
Që të mos i marrin ministritë me topa
Nesër.
Sot i marrim me kontroll.
Diktaturë e klasës s’është veç në vjersha
Dhe në ditëlindjen e veteranit tornitor.
Je për socializmin?
Vrapo në rrjeshta
Shpall kudo dhe mbi këdo
Kontroll punëtor.
Bjeri ditë e natë burokratizmit,
Klasën që u përmbys nën këmbë e mbaj.
Në se s’do që nesër skuadër e pushkatimit
Të të vejë në mur
Tek Bulevardi i Madh.
8. Ditën ikin.
Vorbullat e ngjarjeve
Nëpër stinë e vite shtjellën me furi
Vijnë plenumet e partisë porsi ushtarët
E revolucionit
Në stuhi.
Ecën klasa pas partisë në ditë epike,
Populli pas klasës derdhe oqean
Dhe m’u mbledhtë prapë Byroja Politike
Mesditë a mesnatë
Gati të gjithë janë.
